By ZEYNEP TOZDUMAN

Turkish Version
Size bu yazımda binlerce hatta yüzbinlerce insanın salt hırıstiyan din adamı olduğu için başına gelenlerden sadece Süryani Papaz Matta Hrimo’yu anlatacağım.
Yaşadığı onca işkencelerden ve zulümlerden sonra şans eseri sağ kalan Süryani papazın başına gelenler insanım diyen herkesin ibret alması gereken bir hikayedir.

Yıl 1915… İnsanlığın bittiği, sistematik katliamların yapıldığı yıllar.
Hükümetin tehcir kararı almasıyla öncelikle Ermeniler daha sonra Süryaniler, Pontus Rumlar ve Ezidiler için kabus dolu yıllar başlamıştır.

1915’de yapılan etno-dinsel katliamların ana amacı; bir zamanlar Hırıstiyan coğrafyası olan bu toprakları tek tipleştirmektir. Panislamist politikalarla özünde Sermayeyi; Ermeniden, Süryaniden, Pontus Rum’un elinden alarak yeni bir Türkiye yaratmaktı. Osmanlıda 1895 katliamlarını yaşayan bu halklar, Devlette devamlılık esastır ilkesiyle Jön Türklerin baş rolü oynadığı 1909 Klikya katliamından sonra en sistematik katliamları 1915 soykırımı ile yaşamışlardır.

Bu kabus dolu yıllarda , Papaz Matta Hrimo Mardin’e 23 Haziran’da döner. Mardin’de 2. kafilede tutuklananlardan biridir. 1855 Mardin doğumlu olan papaz tutuklandığı sırada 60 yaşlarındaydı. Mardin’e yorgun, aç, soykırıma katılan Kürtler ayakkabılarını çaldığı için çıplak ayakla geri gelirken tutuklanarak, hapiste önce iki tam gün tutulur. Acı ve işkence dolu günlerden sonra Sultanın affı onu şartsız özgür kılmaktaydı. lakin, cellatlar onu daha fazla aşağılamadan, işkence yapmadan bırakmak istemiyorlardı. Onu yine hapse aldılar. 25 Haziran Cuma sabahı saat 10 sularında polis şefi ona ”köpek evladı Fransız mısın? Diye sordu. Fransız olması ya da Fransız dostu olması onun işkence görmesi için cinayet suçu mu sayılmalı mıydı? Papaz Matta Hrimo ısrarla ben Osmanlıyım demesine rağmen sözde suç istisnat edilerek sorgu devam ettirildi.

Bizim ülkemizde Osmanlıdan günümüze değin sorgu dediğimiz şey, Falaka, filistin askısı, eğer sorgulanan Hırıstiyan ise çarmıha ( Haç’a) germe, darp, işkence etme, tazyikli su sıkma, Taciz, Tecavüz, aşağılama, linç etme, işkencede öldürme anlamına gelir.

Sorgu sırasında Süryani papaz yere yatırılarak önce ayaklarına 300 kere vurulur, ta ki bu işlem cellatlar yorulup, bir diğeri başına geçene kadar işkence devam eder. Papaz falakanın acısına dayanamaz ve bayılır. Ayılması ve yeniden işkence görmesi için başından bir kova soğuk su dökülür, ayak tabanları şişinceye ve kan gelinceye kadar bu insanlık dışı muamele devam eder ( 12 Eylül 1980’li yıllarda Diyarbakır zindanlarında devrimciler ve Kürt hareketinden tutuklular bu işkence yöntemlerini çok iyi bilirler ). İşkence sırasında birde sözlü olarak her türlü hakaret edilir. İnancına, tanrısına küfür edilir. Bunu yapanlar da müslümandır üstelik. Hz. İsa’yı peygamber kabul eden müslümanlar…” İsa’n gelsin seni kurtarsın” diyerek alay edilir. Falakadan sonra Süryani papazını başka bir işkence bekliyordu. Papazın her bileğine bir ip bağlarlar ve duvardaki iki halkaya bağlanıp ip gererler, zavallı papaz yerden 10 cm.yüksekte asılı kalır. Bu da haça germe cezasıdır.

Sonra sakalları yolunur, tokatlanır, yüzüne tükürülür. Bir saat sonra kolları yerinden çıkacakken indirilir. Papaz çözüldükten sonra yarı ölü halde yere düşer. Kıbırdayacak halde olmayan papaz bu durumda bile Hıristiyan inancından ”Sakal bırakmak kutsaldır.” bir milim sapmaz ve eğilir, yolunmuş sakalını yerlerden toplar cebine koyar.
Sultanın affı papazın sadece öldürülmesini önler. Bu af Süryani piskoposluk mali danışmanı papaz Matta Hrimo’ya çok pahalıya patlar. Aslında aşağılanmak ve tartaklanmak istenen onun şahsında psikoposluk makamı yani Hırıstiyanlıktır.

Yaşadığı onca işkenceden sonra sadece bir nefeslik canı kalan Süryani papaz nihayet Sultanın affıyla serbest bırakılır. Fransa ve İsa adına yediği onca dayaktan, işkenceden sonra iyileşmesi uzun zamanlar aldı.
Matta Hrimo şanslı olan papazlardan biridir. Sultanın affından önce misyoner yazışmalarından belgelerle tanık olduğumuz Ermeni, Rum , Keldani, Süryani Katolik din adamlarının çoğunluğu yaşayacak kadar şanslı olmadıkları gibi akla hayale gelmeyecek işkenceler yaşamışlardır. Ayak tırnaklarının sökülmesinden tutunda, bütün dişlerinin sökülmesi, diri diri yakılması, altın, para v.s aramak için bıçaklanarak ciğerlerinin sökülmesi, cematinin önünde çırılçıplak soyularak halkının katledilmesine tanık olması gibi büyük vahşet yaşamışlardır.
Din değiştirmedikleri zaman ise gözleri oyulup, kafaları kesilmiştir. Hoş din değiştirseler de hazin sondan kaçış mümkün olmuyordu. Gözü dönmüş katiller sürüsü bu ülkede yaklaşık 1.5 milyon insanın ölümüne sebeb olduğu, mallarına el konulduğu yetmezmiş gibi hala yargılanmaması ise büyük bir utançtır. 1915’de soykırıma bulaşan Kürtler, Türkler, Çerkesler, Araplar ve Lazlar şimdi birebir aynı olmasa da benzer acılar yaşamaktadır. Özellikle Kürtler ve Aleviler üzerinde devletin baskısının ardında yatan gerçek 1915 ile hesaplaşmamaktan kaynaklıdır. Dersim, Sivas, Malatya, Çorum, Maraş, Gazi, Zilan, Roboski ile hesaplaşmak için öncelikle 1915 ile hesaplaşmak gerek.

Bu topraklar 1915 ile başlayan süreçte, son yüzyılın tanık olduğu en büyük katliamları yaşamıştır. Bu gün hala Azınlık diye tabir edilen bu ülkenin soykırım yaşayan en kadim halkları, hala büyük acılar yaşamaktadır. Hrant Dink , Sevag Balıkçı, Maritsa Küçük’ün hunharca katledilmesi ve katillerin Adil bir şekilde yargılanmaması nedeniyle bu gün acılar aynı tazelikte devam ediyor. Soykırım yaşayan halklar özgür ve eşit birey oluncaya kadar soykırımı bir taziye meselesi gibi değil, resmi özür ve hukuksal olarak yargılanana dek 99 yıllık bu yara kanamaya devam edecektir.

ZEYNEP TOZDUMAN

Kaynakça: j. Rhetore ve H.Simon’un kitaplarından s. 164 ve 112- 114 derlenmiş bölümler.

Google translated English Version